تقویت منابع تولید آمار مهاجرت بین المللی در ایران، چالش ها و راهکارها

مهاجرت بر پویایی جمعیت اثر می گذارد و ویژگی های جمعیتی و ترکیب قومی و مذهبی آن را نیز متأثر می سازد. علاوه بر این مهاجرت، نقش عمده ای در تحولات بازار کار ایفا می کند. در اغلب مواقع آمارهای مهاجرت در برنامه ریزی های سیاسی، اجتماعی و امنیتی اهمیت می یابند. در سال های اخیر تأثیر مهاجرت بر سلامت و بهداشت جوامع مقصد نیز مورد توجه قرار گرفته است. پیش بینی های جمعیت بدون داشتن آمار مهاجرت کیفیت و مطلوبیت لازم را ندارند. امروزه، درامد مهاجران تأثیر قابل توجهی بر تولید ناخالص داخلی و درامد بسیاری از کشورهای جهان دارد. چنان چه کشوری آمار دقیقی از مهاجران نداشته باشد، نمی تواند وضعیت مهاجران کشور خود را ارزیابی نماید. در نتیجه سیاست های مربوط به مهاجرت مبهم بوده و بودجه ی اختصاص داده شده برای این موضوع منطبق با واقعیت نمی باشد. بدیهی است که سیاست های مهاجرت، اگر با داده های قابل اعتماد پشتیبانی نشود و مرجع آمار رسمی نداشته باشد، نتیجه ی آن اتلاف وقت و ضربه ای مهلک به سرمایه ی ملی محسوب می شود. با وجود این، آمار مهاجرت های بین المللی، در بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای کم تر توسعه یافته و نیز در حال توسعه ناقص و غیر قابل قبول است. ایران نیز از چنین مشکلی مستثنی نیست. بزرگ ترین چالش آمارهای جمعیت در ایران عدم وجود آمار رسمی و قابل ارائه از مهاجرت ها به ویژه مهاجرت های بین المللی است. مطالعات حاکی از آن است که ایران در بستر تاریخی خود همواره در معرض جا به جایی ها و مهاجرت های خارجی بوده و در دوران معاصر بر ابعاد، اهمیت و پیچیدگی آن افزوده شده است. در چند دهه ی اخیر ایران به عنوان یکی از کانون‏های مهم مهاجرتی در منطقه ی خاورمیانه محسوب می شود. از یک طرف در سال های اخیر ورود تعداد قابل ملاحظه ای مهاجر و پناهنده از کشورهای همسایه (به ویژه افغانستان) به ایران و از طرف دیگر خروج تعداد زیادی از جمعیت ایرانی به ویژه جوانان تحصیل کرده به کشورهای پیشرفته ی جهان قابل تأمل و بررسی است. بنا بر این آگاهی و شناخت دقیق نسبت به آمار مهاجران بین المللی با توجه به جا به جایی های جمعیتی در ایران اهمیت موضوع را بیش از پیش گوشزد می نماید.